Öncelik ‘yemin etmeme’

CHP yönetimi, Meclis’i boykot ederek “kayıt” bile yaptırmayan BDP’li bağımsızlarla aynı “çizgiye düşmemek” için Meclis’e kayıt yaptırmalarına karşın, arkadaşları serbest bırakılana ya da hükümet kanadından çözüm için somut adım atılana kadar “yemin etmeme” seçeneğini ön planda tutuyor.

CHP yönetimi, tutuklu milletvekilleri Mustafa Balbay ve Mehmet Haberal’ın üst mahkemeye yaptığı itirazın da reddedilmesi durumunda, “yemin etmeme” dahil bir dizi kapsamlı eylem planını masaya yatırmaya hazırlanıyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Erdoğan Toprak, iki milletvekilinin serbest bırakılmaması durumunda “CHP’nin uysal olmayacağını” belirterek sorunun çözümü için Başbakan Tayyip Erdoğan’ı, yeniden hükümeti kurma göre-vini aldıktan sonra muhalefet partilerinin liderlerini ziyaret etmeye çağırdı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Gürsel Tekin, milletvekillerine sonuna kadar sahip çıkacaklarını belirterek itirazın reddedilmesi sonrasında ise tüm seçeneklerin deneneceğini bildirdi.

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, önceki gün yaptığı açıklamada, iki milletvekilinin mutlaka Meclis’e gelip “yemin edeceklerini” vurgularken parti olarak “parlamento zemininde” bu mücadelenin verileceği mesajını verdi. CHP yönetimi, Meclis’i boykot ederek “kayıt” bile yaptırmayan BDP’li bağımsızlarla aynı “çizgiye düşmemek” için Meclis’e kayıt yaptırmalarına karşın, arkadaşları serbest bırakılana ya da hükümet kanadından çözüm için somut adım atılana kadar “yemin etmeme” seçeneğini ön planda tutuyor. Toprak, iki milletvekiliyle ilgili izleyecekleri eylem planı konusunda itiraz süresini beklediklerini ifade etti. İktidarın muhalefetin görüşlerini de dikkate almak zorunda olduğunu belirten Toprak, “Farklı görüşlerin yansımadığı bir parlamento çalışamaz, sadece Meclis açılmış olur. Belki istediklerini tek başlarına yaparlar, ancak böyle bir Meclis’te temsil zayıf olur” dedi. Toprak, iki milletvekilinin üst mahkemece de reddedilmesi durumundaki tavırlarının sorulması üzerine de “Parlamento, hukukun siyaseti dizayn etme yeri değildir. O nedenle CHP uysal olmayacak, gereğini yapacaktır” dedi.

Bu girişimlerinin “zaman alacağı” yorumlarının anımsatılması üzerine de Toprak, “Demokrasiyi oturtmak yıllar alıyor, iki milletvekiliyle ilgili bu karar demokrasinin askıya alınması demek, onun için gereğini yapacağız” görüşünü dile getirdi. Toprak, önümüzdeki süreçte MHP ve BDP ile bir işbirliğinin gündeme gelip gelmeyeceği konusunda ise “sivil itaatsizlik” içinde olmayacaklarını, sorunları “parlamento çatısı altında” çözmeyi istediklerini ifade etti. Toprak, bu kapsamda Başbakan Tayyip Erdoğan’ı, yeniden hükümet kurma görevini aldıktan sonra, sorunun çözümü için “muhalefet liderlerini ziyaret etmeye” çağırdı. Toprak, böyle bir ziyaret için “yemin etmeleri” gerekebileceğinin anımsatılması üzerine de “Onlar yemin eder, biz etmeyiz” yanıtını vermekle yetindi.

CHP’nin seçenekleri

CHP MYK’de tutuklu milletvekillerinin kararına “itiraz” da reddedilirse uygulanması tartışılan seçenekler şöyle:

Yemin etmeme: TBMM’nin 24. döneme başlayacağı salı günkü oturuma CHP milletvekillerinin topluca katılmaması şimdilik önde görünüyor. Buna göre CHP’liler Meclis’e gelseler de birleşime katılmayacaklar. Ancak “en yaşlı üye” sıfatıyla birleşimi yönetecek olan Oktay Ekşi’nin kürsüye çıkıp çıkmayacağı konusunda da iki farklı görüş dile getiriliyor. CHP milletvekillerinin genel kurula girip yemin etmemesi, ancak Ekşi’nin kürsüye çıkıp yönetmesi seçeneği üzerinde duruluyor. Teamül gereği, tüm milletvekilleri yemin ettikten sonra en son başkan yemin ediyor. Ancak Ekşi’nin de tavır olarak birleşimin sonunda yemin etmeden Meclis’i kapatması formülünün yanı sıra, Ekşi dahil, hiçbir CHP’linin genel kurula katılmaması seçeneği üzerinde duruluyor. Ancak yemin etmeyen milletvekilleri Meclis çalışmalarına katılamıyor.

Yemin edip Meclis çalışmalarına katılmama: En az şans tanınan seçenek bu olmasına karşın, bazı milletvekillerinin “yemin etmeme” seçeneğine soğuk olacağı gerekçesiyle, bu formülün de konuşulabileceği belirtiliyor. Ancak CHP’nin Meclis çalışmalarını protesto ederek terk etme yöntemini defalarca uyguladığı ve sonuç alınamadığına dikkat çekiliyor.

AİHM yolu: Daha önce Ergenekon davasında tutuklu olan Tuncay Özkan’ın da AİHM’ye başvurduğu, ancak sonuç alınamadığına dikkat çekiliyor. AİHM’nin hem iş yükünün fazla olması, hem de anayasa değişikliği doğrultusunda AİHM’den önce Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru zorunluluğu olduğu, kısa sürede sonuç alınmasının mümkün olmadığı görüldüğü için “pratik çözüm yolu” olarak görülmüyor.

Uluslararası zemini kullanma: MYK’de en çok kabul gören seçenek bu oldu. Bu çerçevede Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun önceki gün yaptığı açıklamanın İngilizceye çevrilerek AB ülkelerinin büyükelçilerine gönderilmesi, ayrıca önümüzdeki günlerde Yunanistan’da yapılacak sosyalist enternasyonal toplantısında da Kılıçdaroğlu’nun bu konuda açıklama yapması kararlaştırıldı. Ayrıca diplomasi kökenli ya da uluslararası komisyonlarda görev alan milletvekilleri de bu konuda uluslararası kamuoyu oluşturmakla görevlendirilecek.

Meclis çalışmaları tıkanabilir mi?: CHP; BDP’li bağımsızların da Meclis’e gelmemesi nedeniyle, TBMM Başkanlık Divanı’na ve komisyonlara üye vermeyerek Meclis’i “kilitleme” seçeneğini de araştırıyor. CHP’nin bu yolu tercih edip Başkanlık Divanı ve komisyonlara üye bildirmemesi Divan ve komisyonun toplanmasını engellemeyecek. Çünkü Başkanlık Divanı’nın bütün partilerin üyeleri seçildikten sonra çalışabileceğine ilişkin bir zorunluluk bulunmuyor. Divan, üye sayısının salt çoğunluğu ile toplanıyor ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alabiliyor. 17 üyesi bulunan Başkanlık Divanı’nda AKP’nin salt çoğunluğa yetecek kadar üyesi bulunuyor. Meclis bürok-ratları, “Ancak bir parti üye bildirmekten kaçınırsa o zaman Divan seçilen üyelerle toplanır ve çalışmalarını yapar. Divan’ın çalışamaması gibi bir durum söz konusu olmaz” görüşünü savunuyorlar. Zaten MHP’nin de Meclis çalışmalarına katılmama gibi bir tavrı olmayacağı ifade ediliyor.