18 yaşındaki Barış Paksoy, İstanbul Erkek Lisesi 12. sınıf öğrencisi. TÜBİTAK’ın lise öğrencileri için bu yıl düzenlediği Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışması’na 27 Ocak’ta “Ramanujan Asalların Genelleştirilmesi” başlıklı matematik projesiyle katıldı.
Çalışmasına güvenen ve yarışmadan iyi bir derece almayı uman Barış, 24 Şubat’ta TÜBİTAK İstanbul Bölgesi Koordinatörü Prof. Dr. Ulvi Avcıata tarafından gönderilen ve “Seviye üstü çalışma olduğundan projeniz reddedildi” şeklindeki e-postayı görünce şok yaşadı.

Bilirkişi heyeti bekleniyor
Bu yanıt ‘Projeyi senin tek başına yaptığına inanmıyoruz’ anlamına geliyordu. Barış Paksoy jüri önünde savunma yapmak ve projenin kendisine ait olduğunu kanıtlamak istedi, ancak bu talebi de kabul görmedi. Bunun üzerine 19 Nisan’da yürütmeyi durdurma, maddi tazminat ve projeler arasında yapılan seçimin iptal edilmesi talebiyle dava açtı.

Ankara 15. İdare Mahkemesi’nde görülen davada yürütmenin durdurulmasıyla ilgili ara karar verildi ve TÜBİTAK’tan mayıs ayının sonuna kadar projenin neden reddedildiğine dair savunma yapması istendi. Fakat TÜBİTAK bu belirlenen süre içinde bu savunmayı yapmadı. Bunun üzerine mahkeme konuyla ilgili bilirkişi atamaya karar verdi. 8. sınıfta TÜBİTAK’ın ilköğretim okulları için düzenlediği Ulusal Matematik Olimpiyatları’nda bronz madalyası da olan Paksoy “seviye üstü çalışmasını” nasıl hazırladığını şöyle anlattı:

“Proje konumu ararken Amerika’nın meşhur matematik dergilerinden American Mathematical Monthly’de Ramanujan asalları ile ilgili bir makaleye rastladım. Ramanujan asallarına dair literatürde yazılan ilk makaleydi. Konu oldukça ilginç geldi, oturdum kendi problemlerimi ürettim, kimisini çözdüm, kimisini hâlâ çözemedim. Uğraşılmamış problemlerle uğraştığım için özgün, yeni bazı sonuçlara ulaşabildim. TÜBİTAK’ın jürileri haricinde hiçbir profesör veya araştırmacıdan olumsuz tepki almadım. Yarışma kurallarına ve proje rehberinde belirtilen kurallara uygun bir şekilde başvurumu yaptım. ”

Şanssız dâhi

1887, Hindistan doğumlu matematikçi Srinivasa Aiyangar Ramanujan’ın ilginç bir hayat hikâyesi var. Ailesinin maddi durumu iyi olmayan Ramanujan’ın matematiğe ilgisi çok küçük yaşlarda başladı. Fakat matematik dışındaki derslere hiç önem vermedi. İngilizceyi de ihmal edince üniversiteyi bırakmak zorunda kaldı. Teoremleri İngiltere’deki ünlü matematikçilere gönderdi. Matematikçi Godfrey Hardy’nin çabalarıyla İngiltere’ye geldi. Londra’da vereme yakalandı ve ülkesinde öldü. 32 yıllık ömründe matematik dünyasına 600’e yakın teori armağan eden Ramanujan’ın en ünlü teoremi: İki ayrı biçimde ifade edilen sayıya “Ramanujan Sayı” denir. 1729 bir Ramanujan sayıdır. 12³ + 1³ veya 10³ + 9³ 1728 + 1 = 1729 - 1000 + 729 = 1729

‘TÜBİTAK seviye altı’
Ünlü matematikçi ve Barış’ın da Nesin Matematik Köyü’nden öğretmeni Ali Nesin, asıl olarak TÜBİTAK’ın raporunun seviye altı olduğunu söylüyor. ‘Seviye üstü çalışma’ ibaresinin çalıntı anlamına geldiğini ifade eden Nesin, “Herhangi bir açıklama yapmadan, sadece çalışmanın seviye üstü olduğunu söylemek insana kara çalmaktan başka bir şey değildir. Asıl TÜBİTAK’ın raporu seviye altıdır. Bir bilim kurumu, genç yaştaki parlak bir çocuğun moralini bozuyor, mahkeme kapılarında uğraşmasına neden oluyor. Bir öldürmedikleri kalmış” diyor.